“Ik denk dat ik een meniscus heb” is een vaak gehoorde zin in de fysiotherapiepraktijk. Bedoeld hiermee wordt letsel, ofwel een scheur in een van de menisci (=meervoud). Elke knie heeft er namelijk twee: een binnen- (mediale) en een buitenmeniscus (laterale).

Anatomie
Het kniegewricht wordt gevormd door het boven- en onderbeen en de knieschijf. Het bovenbeen bestaat uit twee koppen. Het onderbeen bestaat aan de binnenzijde uit een kom en aan de buitenzijde uit een kop. Aan de zijkanten van de gewrichtsvlakken zitten de menisci. De binnenmeniscus zit stevig verbonden met het gewrichtskapsel. De buitenmeniscus heeft meer speling. Beiden hebben een soort van maanvorm en bestaan uit een mengeling van kraakbeen en collageen bindweefsel.

Functie
Over de functie van een meniscus bestaat nog steeds veel onduidelijkheid. Lang werd gedacht dat de meniscus een belangrijke functie had in het opvangen van schokken op de knie. Inmiddels weten we dat dat niet kan. De kraakbeenlagen van het kniegewricht rusten namelijk op elkaar en niet op de menisci. Die liggen namelijk langs de contactpunten in het gewricht. Voor schokdemping hebben we andere mechanismen, zoals we eerder beschreven in ons blog over hardloopschoenen.

Veel aannemelijker is dat de menisci een functie hebben in de sturing van de rotatiemogelijkheden van de knie.

Meniscusletsel
Meniscusletsel komt geregeld voor, en ontstaat meestal door een verdraaiing van het kniegewricht of door degeneratie (veroudering van het weefsel). Belangrijke kenmerken daarbij zijn het op slot schieten van de knie en instabiliteit. Mensen kunnen het gevoel hebben door de knie heen te zakken (1).

Slotklachten ontstaan wanneer een loszittende flap van de meniscus tussen het contactpunt van boven- en onderbeen terecht komt. Het gewricht kan dan niet verder bewegen en raakt geblokkeerd. Meestal heffen deze slotklachten zich binnen enkele minuten weer op. Diepe kniebuigingen zoals hurken, en het roteren van de knie geven vaak klachten.

Diagnose
Het bepalen van de aanwezigheid van meniscusletsel valt nog niet mee. Vaak zijn slotklachten niet aanwezig en valt het met instabiliteit ook wel mee. Toch kan er dan sprake zijn van meniscusletsel.
Bij aanwezigheid van een trauma (verdraaiing van de knie), moet altijd rekening worden gehouden met een meniscusscheur.

De fysiotherapeut heeft een aantal testen voorhanden om te beoordelen of er sprake is van een kapotte meniscus. Deze testen zijn echter niet altijd even nauwkeurig. Een test kan negatief zijn terwijl er wél een scheur aanwezig is (1).

De meest nauwkeurige methode is en blijft de MRI. Toch wordt deze niet zonder meer gemaakt, vanwege de hoge kosten. Een zeker zo nauwkeurige methode kan echografie zijn. Met echo kan een groot deel van de meniscus in beeld worden gebracht en kunnen bepaalde scheuren gezien worden. Een grote mate van zekerheid over de diagnose meniscusscheur krijg je wanneer met echo gezien wordt dat de (met name binnen-) meniscus veel speling vertoont bij zijwaarts bewegen van de knie. Dit geeft volgens onderzoek een kans van ruim 90% op een goede diagnose (2).

Behandeling
Vroeger stond een meniscusscheur garant voor een operatie. Inmiddels weten we dat behandeling met fysiotherapie net zo’n goede (of zelfs betere) resultaten geeft als een operatie.
Het beleid van de orthopeden is dan ook onlangs veranderd: bij een meniscusscheur, eerst fysiotherapie!

Literatuur
1. Brooijmans FAM, Lenssen AFT, Engelen-van Melick N, Knoop J, Rondhuis G et al. KNGF Evidence Statement Acuut knieletsel. KNGF 2015;1-26
2. Wareluk P, Szopinski KT. Value of modern sonography in the assessment of meniscal lesions. Eur J Radiol. 2012 Sep;81(9):2366-9