Onder de veelvoorkomende blessures bij hardlopers vallen ook de achillespeesklachten. 30-50 % van alle sporters hebben achillespeesklachten of deze klachten gehad(1). Het betreffen dan sporten waarbij men vooral veel moet hardlopen. Klachten komen echter ook voor bij niet-sporters, en bestaan meestal uit pijn bij het starten met bewegen. Is de blessure ernstiger, dan zijn er ook klachten bij langer sporten en na het sporten.

De achillespees is de grootste en sterkste peesstructuur in het menselijk lichaam. De pees verbindt de grote kuitspieren, de M. gastrocnemius en M. soleus met het hielbeen. Ondanks de sterke krachten die de pees kan trekken, ontstaan er regelmatig blessures.

Wat is er aan de hand?
Regelmatig gaan klachten gepaard met een van buiten voelbare verdikking van de pees. Vaak wordt dit een ontsteking (tendinitis) genoemd, maar dit is niet terecht. Je kunt alleen van een peesontsteking spreken als er sprake is van een ontstekingsreactie als gevolg van peesschade in de acute fase (eerste week). Liever heeft men het over tendinopathie, wat neerkomt op een geleidelijk ontstaan defect in de peesstructuur, waarbij de verdikking kan worden gezien(1). De strakke peesvezels komen door verlies van onderlinge verbindingen tussen de vezels in de pees wat verder uit elkaar te liggen. Tussen de vezels hoopt zich vocht op en van buiten is er een verdikking te zien.

Pijn ter hoogte van de achillespees kan ook veroorzaakt worden door een ontstoken slijmbeurs (bursitis) of een ontsteking van de peesschede (paratenonitis). Bij kinderen kan ook nog gedacht worden aan M. Sever, een aandoening van de groeischijf van het hielbeen.

Het ergste letsel is scheuring van de pees; ook dit gebeurt vaak. 75% van de scheuren ontstaan bij mannen in de leeftijd van 30-49 jaar(2).

Echografisch onderzoek en/of MRI kan bovengenoemde aandoeningen bevestigen, dan wel uitsluiten.

Wat kan de oorzaak zijn van de klachten?
Dé oorzaak van achillespeesklachten is niet bekend. Er worden in de literatuur meerdere factoren genoemd die kunnen bijdragen aan het ontstaan van achillespeesklachten(3):

• Sexe: mannen hebben vaker last van achillespezen dan vrouwen;?
• Leeftijd: de meeste klachten ontstaan tussen de 30-55 jaar;?
• Systeemziekten zoals erfelijke aandoeningen die bindweefsel aantasten (bv. ziekte van Marfan);
• Stofwikkelingsziekten (bijvoorbeeld diabetes) en reumatologische aandoeningen: deze ziekten hebben daardoor ook invloed op herstel van pezen. Uiteraard geldt dit niet alleen voor de achillespees, maar alle pezen in het lichaam;?
• Het gebruik van bepaalde medicatie kan invloed hebben op peesherstelmechanisme;?
• Lichaamsgewicht: zwaardere mensen hebben vaker deze klachten;?
• ‘Overbelasting’: mensen die regelmatig sporten hebben sneller deze klachten;?
• Verminderde beweeglijkheid in het enkelgewricht.?
  

Theorievorming
Voor de meeste van bovengenoemde risicofactoren geldt dat zij ‘van invloed’ zijn op het ontstaan van achillespeesklachten. Uiteraard versterkt een combinatie van factoren de kans op het ontstaan van de klachten.

De enige factor waarvan wij vinden dat dit onontkoombaar een rol speelt in het ontstaan van een tendinopathie is de laatstgenoemde, de verminderde beweeglijkheid in het enkelgewricht. In de praktijk zien we namelijk bij vrijwel alle mensen met pijn ter hoogte van de achillespees een verminderde beweeglijkheid in een of meerdere enkel- of voetgewrichten.

Een onderzoek uit 2012 bevestigt dit(4). In dit onderzoek wordt bij een groot aantal atleten met achillespeesklachten een andere asligging van het enkelgewricht geconstateerd in tegenstelling tot de enkelgewrichten van atleten zonder achillespeesklachten. Indien een gewricht om een andere as dan ‘normaal’ beweegt, is de beweeglijkheid van het gewricht verminderd. De verwachting is dat deze ‘verandering’ van asligging leidt tot een verandering van de krachtoverdracht van de pees op het bot tijdens het veelvuldig aanspannen van de kuitspier. De kracht wordt zogenaamd asymmetrisch overgedragen en dit zorgt voor een spanningsverschil in de pees, waardoor schade in de peesstructuur ofwel tendinopathie ontstaat. Uit het ruim opgezette onderzoek bleek verder dat de enkels zonder achillespeesschade om de vaste, fysiologische bewegingsas bewogen, zoals deze van het enkelgewricht bekend is. Ook bij andere peesklachten is de veranderde asligging (met dientengevolge verminderde gewrichtslenigheid) in het verleden aangetoond(4).

Hoe kunnen we zorgen voor het beste herstel van achillespeesklachten? Dit bespreken we in het volgend blog.

Literatuur
1. Achilles Tendinosis: Treatment Options. Lopez RG, Jung H-G. Clinics in Orthopedic Surgery 2015;7:1-7
2. The Achilles tendon: fundamental properties and mechanisms governing healing. Freedman BR, Gordon JA, Soslowsky LJ. Muscles, Ligaments and Tendons Journal 2014;4(2):245-25
3. The pathogenesis of Achilles tendinopathy: A systematic review. Magnan B, Bondi M, Pierantoni S,  Samaila E. Foot Ankle Surg. Volume 20, Issue 3, Sept 2014, Pages 154–159
4. Spatial orientation of the subtalar joint axis is different in subjects with and without Achilles
tendon disorders. Reule CA, Alt WW, Lohrer H, Hochwald H. Br J Sports Med 2011;45:1029–1034.