Kenniscentrum
Fasciopathie plantaris #2: de behandeling van hielspoor
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de effectiviteit van de (fysiotherapeutische) behandeling van hielspoorklachten, oftewel fasciopathie plantaris. In het vorige blogartikel beschreven we de diagnostiek bij hielspoor. In dit artikel volgt een kort overzicht van wat er bekend is over de behandeling hiervan, en wat volgens ons de beste behandeling is, die vooral gericht is op de oorzaak van een fasciopathie plantaris.
Reguliere behandeling van hielspoorklachten
De meest voorgeschreven behandeling van hielspoorklachten betreft het gebruik van steunzolen. In de wetenschappelijke literatuur wordt veel bewijs gevonden dat steunzolen effectief zijn ten aanzien van pijnverlichting en het weer beter kunnen lopen. Opmerkelijk: het blijkt weinig uit te maken of dit op-maat-gemaakte of voorgefabriceerde zolen zijn(1-4)!
Fysiotherapeutische behandeling door middel van het rekken van de kuiten en de peesplaat (=fascia plantaris) kan goed werken, maar geeft weinig verschil met andere manieren van behandeling(2,5). Recent toonden Rathleff e.a. aan, dat een intensieve manier van het trainen van de peesplaat na 3 maanden een beter effect heeft dan alleen het rekken van de fascie(6).
De laatste jaren wordt hielspoor veel behandeld met shockwave. Dit is een therapievorm waarbij in hoge frequentie harde luchtdruk-impulsen worden gegeven op de pijnlijke plek. Ook deze vorm van therapie blijkt niet beter te werken dan bv. rekoefeningen(1,2,7).
Naast bovengenoemde behandelingen, worden er nog tallozen beschreven in de literatuur, en nóg meer op het internet. Voor al die andere vormen van therapie geldt dat er geen, slecht of hooguit matig bewijs is voor de effectiviteit ervan(1).
Discussiepunten
Hoewel steunzolen het beste lijken te werken bij hielpijn, blijkt het dus weinig tot niets uit te maken of deze op maat gemaakt of “one size fits all” zijn. Beiden geven namelijk evenveel pijnvermindering.
De therapeuten van Nuijten fysiotherapie adviseren echter om niet als eerste te beginnen met zolen. Zolen veranderen op een dwingende manier het looppatroon. Het is deze veranderde manier van afwikkelen, waardoor men minder pijn ervaart. Aan de oorzaak van de hielpijn wordt daarmee (naar onze mening) niets gedaan. Zolen zouden daarom pas in de laatste plaats voorgeschreven dienen te worden, wanneer blijkt dat er niets meer aan de oorzaak gedaan kan worden.
Hoewel de intensieve training van Rathleff(6) een beter resultaat geeft dan alleen rekken, is onze ervaring dat deze oefening wel erg zwaar wordt gevonden door onze patiënten. De pijn neemt in de eerste weken vaak toe.
Ook met shockwave zijn wij terughoudend. De wetenschappelijke onderzoeken hiernaar spreken elkaar nog erg tegen, en de ware werking van shockwave is nog niet volledig doorgrond. Er bestaan beweringen dat shockwave kan leiden tot lokale celdood, hoewel hiervoor geen onderzoeksbewijzen worden gevonden. Het toebrengen van schade door middel van therapie lijkt ons echter niet wenselijk, en het idee (de rationale) erachter ontgaat ons.
Manuele therapie bij hielspoorklachten
Er zijn meerdere onderzoeken die wijzen op een goed effect van manuele therapie bij fasciopathie plantaris(1,8,9). Met manuele therapie worden de gewrichten in de enkel en voet leniger gemaakt. Een afgenomen lenigheid van de voetgewrichten kan er namelijk toe leiden dat de peesplaat anders belast wordt en zodoende zijn normale functie niet kan uitvoeren(1, 10-13). Dit geeft pijnklachten onder de hiel, ter hoogte van de aanhechting van de peesplaat, tijdens de afwikkeling van de voet. Met deze behandeling kan de spanning in de peesplaat genormaliseerd worden, neemt de pijn af, en zelfs de dikte van de fascie neemt af.
Discussiepunt
In 2015 werd een goed uitgevoerd onderzoek gedaan naar de meerwaarde van gewrichtsmobilisaties boven die van alleen rekoefeningen(14). Hieruit bleek dat deze mobilisaties niets toevoegden aan de snelheid van herstel. In dit onderzoek werd echter alleen het strekken van de gewrichten verbeterd, en niet het buigen. Voor een goede werking van de peesplaat tijdens de afzetbeweging is juist het goed kunnen buigen van de voetgewrichten essentieel(10-12). Dat is iets waar wij als therapeuten van Nuijten fysiotherapie rekening mee houden tijdens de behandeling van onze patiënten met hielpijn.
Wil je zelf iets doen aan je hielpijn?
Download dan onze folders met huiswerkoefeningen:
Heb je al langer last van hielpijn, helpt oefenen niet, en wil je er nu eindelijk eens vanaf? Neem dan gerust contact met ons op.
Literatuur
1. Martin RL, Davenport TE, Reischl SF, McPoil TG, Matheson JW, Wukich DK, McDonough CM. Heel Pain – Plantar Fasciitis: Revision 2014. J Orthop Sports Phys Ther. 2014;44(11):A1-A23?
2. Landorf KB, Menz HB. Plantar heel pain and fasciitis. Clin Evid 2008 Feb 5;2008:1
3. Uden H, Boesch E, Kumar S. Plantar fasciitis - to jab or to support? A systematic review of the current best evidence. J Multidiscip Healthc. 2011;4:155-64
?4. Lee SY, McKeon P, Hertel J. Does the use of orthoses improve self-reported pain and function measures in patients with plantar fasciitis? A meta-analysis. Phys Ther Sport. 2009 Feb;10(1):12-8?
5. Sweeting D, Parish B, Hooper L, Chester R. The effectiveness of manual stretching in the treatment of plantar heel pain: a systematic review. J Foot Ankle Res. 2011 Jun 25;4:19- 31?
6. Rathleff MS, Mølgaard CM, Fredberg U, Kaalund S, Andersen KB, Jensen TT, Aaskov S, Olesen JL. High-load strength training improves outcome in patients with plantar fasciitis:
A randomized controlled trial with 12-month follow-up. Scand J Med Sci Sports. 2015 Jun;25(3):e292-300
7. Thomson CE, Crawford F, Murray GD. The effectiveness of extra corporeal shock wave therapy for plantar heel pain: a systematic review and meta-analysis. BMC Musculoskelet Disord. 2005 Apr 22;6:19-29
8. Young B, Walker MJ, Strunce J, Boyles R. A combined treatment approach emphasizing impairment-based manual physical therapy for plantar heel pain: a case series. J Orthop Sports Phys Ther. 2004;34:725-33?
9. Cleland JA, Abbott JH, Kidd MO, Stockwell S, Cheney S, Gerrard DF, Flynn TW. Manual physical therapy and exercise versus electrophysical agents and exercise in the management of plantar heel pain: a multicenter randomized clinical trial. J Orthop Sports Phys Ther. 2009 Aug;39(8):573-85
10. Bolgla, LA, Malone TR. Plantar fasciitis and the windlass mechanism: A biomechanical link to clinical practice. Journal of Athletic Training 2004;39(1):77-82?
11. Hicks JH. The mechanics of the foot. II. The plantar aponeurosis and the arch. Journal of anatomy, 1954;88(1), 25–30
12. Bojsen-Møller, F. Calcaneocuboid joint and stability of the longitudinal arch of the foot at high and low gear push off. J. Anat. 1979;129(1):165-76?
13. Koes E. Voetvervorming in het transversale vlak. Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie. 2006;3:93-102
14. Shashua A(1), Flechter S, Avidan L, Ofir D, Melayev A, Kalichman L. The effect of additional ankle and midfoot mobilizations on plantar fasciitis: a randomized controlled trial. J Orthop Sports Phys Ther. 2015 Apr;45(4):265-72
Reguliere behandeling van hielspoorklachten
De meest voorgeschreven behandeling van hielspoorklachten betreft het gebruik van steunzolen. In de wetenschappelijke literatuur wordt veel bewijs gevonden dat steunzolen effectief zijn ten aanzien van pijnverlichting en het weer beter kunnen lopen. Opmerkelijk: het blijkt weinig uit te maken of dit op-maat-gemaakte of voorgefabriceerde zolen zijn(1-4)!
Fysiotherapeutische behandeling door middel van het rekken van de kuiten en de peesplaat (=fascia plantaris) kan goed werken, maar geeft weinig verschil met andere manieren van behandeling(2,5). Recent toonden Rathleff e.a. aan, dat een intensieve manier van het trainen van de peesplaat na 3 maanden een beter effect heeft dan alleen het rekken van de fascie(6).
De laatste jaren wordt hielspoor veel behandeld met shockwave. Dit is een therapievorm waarbij in hoge frequentie harde luchtdruk-impulsen worden gegeven op de pijnlijke plek. Ook deze vorm van therapie blijkt niet beter te werken dan bv. rekoefeningen(1,2,7).
Naast bovengenoemde behandelingen, worden er nog tallozen beschreven in de literatuur, en nóg meer op het internet. Voor al die andere vormen van therapie geldt dat er geen, slecht of hooguit matig bewijs is voor de effectiviteit ervan(1).
Discussiepunten
Hoewel steunzolen het beste lijken te werken bij hielpijn, blijkt het dus weinig tot niets uit te maken of deze op maat gemaakt of “one size fits all” zijn. Beiden geven namelijk evenveel pijnvermindering.
De therapeuten van Nuijten fysiotherapie adviseren echter om niet als eerste te beginnen met zolen. Zolen veranderen op een dwingende manier het looppatroon. Het is deze veranderde manier van afwikkelen, waardoor men minder pijn ervaart. Aan de oorzaak van de hielpijn wordt daarmee (naar onze mening) niets gedaan. Zolen zouden daarom pas in de laatste plaats voorgeschreven dienen te worden, wanneer blijkt dat er niets meer aan de oorzaak gedaan kan worden.
Hoewel de intensieve training van Rathleff(6) een beter resultaat geeft dan alleen rekken, is onze ervaring dat deze oefening wel erg zwaar wordt gevonden door onze patiënten. De pijn neemt in de eerste weken vaak toe.
Ook met shockwave zijn wij terughoudend. De wetenschappelijke onderzoeken hiernaar spreken elkaar nog erg tegen, en de ware werking van shockwave is nog niet volledig doorgrond. Er bestaan beweringen dat shockwave kan leiden tot lokale celdood, hoewel hiervoor geen onderzoeksbewijzen worden gevonden. Het toebrengen van schade door middel van therapie lijkt ons echter niet wenselijk, en het idee (de rationale) erachter ontgaat ons.
Manuele therapie bij hielspoorklachten
Er zijn meerdere onderzoeken die wijzen op een goed effect van manuele therapie bij fasciopathie plantaris(1,8,9). Met manuele therapie worden de gewrichten in de enkel en voet leniger gemaakt. Een afgenomen lenigheid van de voetgewrichten kan er namelijk toe leiden dat de peesplaat anders belast wordt en zodoende zijn normale functie niet kan uitvoeren(1, 10-13). Dit geeft pijnklachten onder de hiel, ter hoogte van de aanhechting van de peesplaat, tijdens de afwikkeling van de voet. Met deze behandeling kan de spanning in de peesplaat genormaliseerd worden, neemt de pijn af, en zelfs de dikte van de fascie neemt af.
Discussiepunt
In 2015 werd een goed uitgevoerd onderzoek gedaan naar de meerwaarde van gewrichtsmobilisaties boven die van alleen rekoefeningen(14). Hieruit bleek dat deze mobilisaties niets toevoegden aan de snelheid van herstel. In dit onderzoek werd echter alleen het strekken van de gewrichten verbeterd, en niet het buigen. Voor een goede werking van de peesplaat tijdens de afzetbeweging is juist het goed kunnen buigen van de voetgewrichten essentieel(10-12). Dat is iets waar wij als therapeuten van Nuijten fysiotherapie rekening mee houden tijdens de behandeling van onze patiënten met hielpijn.
Wil je zelf iets doen aan je hielpijn?
Download dan onze folders met huiswerkoefeningen:
- HWO hielpijn #1: Training peesplaat
- HWO hielpijn #2: Dorsaalflexie enkel
- HWO hielpijn #3: Inversie en eversie enkel
- HWO hielpijn #4: Pronatie en supinatie voet
- HWO hielpijn #5: Dorsaalflexie grote teen
Heb je al langer last van hielpijn, helpt oefenen niet, en wil je er nu eindelijk eens vanaf? Neem dan gerust contact met ons op.
Literatuur
1. Martin RL, Davenport TE, Reischl SF, McPoil TG, Matheson JW, Wukich DK, McDonough CM. Heel Pain – Plantar Fasciitis: Revision 2014. J Orthop Sports Phys Ther. 2014;44(11):A1-A23?
2. Landorf KB, Menz HB. Plantar heel pain and fasciitis. Clin Evid 2008 Feb 5;2008:1
3. Uden H, Boesch E, Kumar S. Plantar fasciitis - to jab or to support? A systematic review of the current best evidence. J Multidiscip Healthc. 2011;4:155-64
?4. Lee SY, McKeon P, Hertel J. Does the use of orthoses improve self-reported pain and function measures in patients with plantar fasciitis? A meta-analysis. Phys Ther Sport. 2009 Feb;10(1):12-8?
5. Sweeting D, Parish B, Hooper L, Chester R. The effectiveness of manual stretching in the treatment of plantar heel pain: a systematic review. J Foot Ankle Res. 2011 Jun 25;4:19- 31?
6. Rathleff MS, Mølgaard CM, Fredberg U, Kaalund S, Andersen KB, Jensen TT, Aaskov S, Olesen JL. High-load strength training improves outcome in patients with plantar fasciitis:
A randomized controlled trial with 12-month follow-up. Scand J Med Sci Sports. 2015 Jun;25(3):e292-300
7. Thomson CE, Crawford F, Murray GD. The effectiveness of extra corporeal shock wave therapy for plantar heel pain: a systematic review and meta-analysis. BMC Musculoskelet Disord. 2005 Apr 22;6:19-29
8. Young B, Walker MJ, Strunce J, Boyles R. A combined treatment approach emphasizing impairment-based manual physical therapy for plantar heel pain: a case series. J Orthop Sports Phys Ther. 2004;34:725-33?
9. Cleland JA, Abbott JH, Kidd MO, Stockwell S, Cheney S, Gerrard DF, Flynn TW. Manual physical therapy and exercise versus electrophysical agents and exercise in the management of plantar heel pain: a multicenter randomized clinical trial. J Orthop Sports Phys Ther. 2009 Aug;39(8):573-85
10. Bolgla, LA, Malone TR. Plantar fasciitis and the windlass mechanism: A biomechanical link to clinical practice. Journal of Athletic Training 2004;39(1):77-82?
11. Hicks JH. The mechanics of the foot. II. The plantar aponeurosis and the arch. Journal of anatomy, 1954;88(1), 25–30
12. Bojsen-Møller, F. Calcaneocuboid joint and stability of the longitudinal arch of the foot at high and low gear push off. J. Anat. 1979;129(1):165-76?
13. Koes E. Voetvervorming in het transversale vlak. Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie. 2006;3:93-102
14. Shashua A(1), Flechter S, Avidan L, Ofir D, Melayev A, Kalichman L. The effect of additional ankle and midfoot mobilizations on plantar fasciitis: a randomized controlled trial. J Orthop Sports Phys Ther. 2015 Apr;45(4):265-72
