Inleiding
Tijdens het hardlopen wordt er veel van ons lichaam gevraagd qua souplesse en kracht. Zeer belangrijk is dat onze gewrichten en spieren gezond zijn en ook gezond blijven. Lenige gewrichten zijn daarbij een zeer belangrijk item, vooral de gewrichten van enkels en voeten.

Fasen
De afwikkeling van de voet tijdens wandelen en hardlopen wordt meestal onderverdeeld in een aantal fasen:

• het hielcontact: het begin van de afwikkeling waarbij je landt op je hak;
• de middenstand: hierin vinden allerlei bewegingen in de voet plaats en wordt het gewicht verplaatst in de richting van het volgende standbeen;
• de afzet: het einde van de afwikkeling en het moment waarop de voorvoet ons lichaam voortduwt.
  

In de afbeelding zie je hoe daarbij het gewicht onder de voet verplaatst, beginnende bij de hiel en via de buitenrand van de voet, naar de bal afwijkend en eindigend onder de grote teen. De belastingslijn heeft de vorm van een S.
Over elke fase valt iets te zeggen m.b.t. de normale manier van bewegen, over het ontstaan van klachten en de invloed die schoenen hierop kunnen hebben.

Hielcontact of heelstrike
Op het moment van landen, werken grote krachten op ons lichaam die op kunnen lopen tot enkele malen het lichaamsgewicht. Deze klappen worden doorgaans opgevangen door de spieren aan de voorzijde van het onderbeen en het inveren van de knie. Hierbij spannen we de spieren aan de voorzijde van ons bovenbeen aan. Het is daarbij erg belangrijk dat onze gewrichten voldoende remweg bieden, m.a.w. lenig genoeg zijn om in te veren. Wanneer ons enkelgewricht wat stijver is, is het moeilijk om de voet te heffen voorafgaand aan de landing en wordt de bewegingsuitslag tijdens het dalen van de voet ook korter. Hierdoor nemen de spierkrachten fors toe, waardoor klachten kunnen ontstaan als shin splints of de runner’s knee.
De fysiotherapeut kan dan proberen om het enkelgewricht soepeler te maken, waardoor de mogelijkheid tot inveren groter wordt.

Vaak wordt gedacht dat het noodzakelijk is dat een hardloopschoen vering in de zool herbergt. De werking van deze verende zolen blijkt echter zeer minimaal te zijn. Sterker nog: hoe dikker de hak van de schoen, hoe groter de krachten rond de enkel!

Middenstand of midstance
Deze fase zit tussen het hielcontact en de afzet in. Tijdens de middenstand verplaatst het lichaamszwaartepunt zich van achter naar voor en van buiten naar binnen. Door deze laatste verplaatsing treedt het zogenaamde proneren op: het naar binnen klappen van de voet.
Hierover wordt veel beweerd de laatste jaren. Veel lopers zouden te veel proneren, met allerlei vervelende gevolgen van dien. Dit wordt vaak gezegd door de verkopers van hardloopschoenen, maar helaas ook door artsen en fysiotherapeuten. Wanneer we echter kijken naar wetenschappelijke onderzoeken hiernaar, dan blijkt het nooit te zijn aangetoond dat men door overpronatie klachten krijgt. Sterker nog: men kan niet eens zeggen wanneer de pronatie goed is en wanneer deze te veel wordt. Met andere woorden: men kan niet zeggen hoeveel pronatie normaal is.

Pronatie is een beweging die aanwezig moet zijn om het gewicht naar de grote teen te leiden ten behoeve van het afzetten. Een zogenaamde antipronatiezool voorkomt deze noodzakelijke beweging. Helaas zien wij daardoor in onze praktijk veel patiënten met klachten die veroorzaakt zijn door deze antipronatiezool.

Ons advies luidt: koop schoenen met een normaal voetbed, waardoor je voeten “hun eigen weg” kunnen zoeken tijdens de afwikkeling en waardoor de afzet niet wordt verhinderd. Corrigerende zolen beperken onze noodzakelijke bewegingsvrijheid!

Afzet of toe-off
Tijdens de afzet duwt m.n. onze grote teen het hele lichaam in voorwaartse richting, zodat het hielcontact met het andere been kan gaan plaatsvinden. Voor de afzet hebben we lenige gewrichten nodig van enkel, middenvoet en grote teen. Op het moment dat we op onze grote teen staan, vervormt onze voet t.h.v. het binnengewelf. Onze wreef komt namelijk omhoog, waardoor deze tegen de bovenkant van onze schoen wordt gedrukt. Het is daarbij van het grootste belang dat de schoen niet te strak is gestrikt. Een te strakke schoen kan namelijk een goede afzet tegenwerken en kan zo allerlei vervelende klachten veroorzaken. Dit werd eerder al door goed wetenschappelijk onderzoek bevestigd (Effects of different shoe-lacing patterns on the biomechanics of running shoes, M. Hagen e.a., februari 2009).

Strik daarom voortaan je schoenen terwijl je op te tenen staat en je hiel van de grond is, zoals in het voorgaande blogartikel werd uitgelegd.